Söz konusu eğitim etkinliği Türkiye’de tarihyazımında bir sorun olarak tanımlanmış çeşitli konu başlıklarını kapsamaktadır. Tarihyazımı alanında yukarıda isimleri zikredilen eserlere ek olarak ilgili literatürde yer alan bazı araştırmalarda Türkiye’de tarihyazımının temel sorunlardan bazıları şu şekilde tespit edilip incelenmiştir:
• Tarihyazımında kuramlar ve bunlardan yararlanma(ma) (Reyhan, 2016),
• Tarihyazımında yaygın olarak kullanılan anlatı tarzının ve diyakronik zaman yaklaşımının meydana getirdiği olumsuzluklar (Safran ve Şimşek, 2011),
• Kesintisiz bir zamansal sürekliliği, idealizmi, devlet merkezli bir anlatıla sunan yaklaşımların tarihyazımında oluşturduğu tutarsızlık, aşırı yorum ve kurgu (Şimşek ve Esmen, 2021),
• Tarihyazımında Avrupamerkezci yaklaşım ve bunun yarattığı sorunlar (Haushofer, 2013; Amin, 1989; Alaca, 2017:52; Şimşek, 2007; Berikan ve Şimşek, 2011; Şimşek, 2013),
• Tarihyazımında siyasi ve dini ideolojilerin etkisi ve yarattığı sorunlar (Copeaux, 2000; Ersanlı, 2018; Kadıoğlu, 2020; Toprak, 2011),
• Tarihyazımında geçerlik ve güvenirlik ölçütleri ve gerekli önlemlerin alınmadığı durumda ortaya çıkan sorunlar (Cücük, 2017),
• Tarihazımında nedensellik ve nesnellik olgularına ilişkin sorunlar (Collingwood, 1996; Tosh, 1997),
• Tarihyazımında öteki ve ötekileştirme sorunu (Berktay ve Tuncer, 2007; Şimşek ve Alaslan, 2014).
Tarihyazımı üzerine temel olarak ifade edilen bu sorunlara yenilerini ekleyerek listeyi genişletmek mümkündür. Bununla birlikte bu sorunlardan yola çıkılarak oluşturulan ve planlanan eğitim etkinliğinde yer alan teorik konular şu başlıkları kapsamaktadır:
Tarih Nedir, Tarih Neden Yazılır? Ne işe Yarar?
Tarihyazımında Anahtar Kavramlar,
Geçmişten Günümüze Dünyada Tarih Yazıcılığı,
Geçmişten Günümüze Türkiye’de Tarih Yazıcılığı,
Tarihyazımında İdeoloji Sorunu,
Tarihyazımında Nesnellik Sorunu,
Tarihyazımında ‘Öteki’ Problemi ve Anlatıda Ötekileştirme Farkındalığı,
Tarihyazımında Avrupamerkezcilik Sorunu,
Tarihyazımında Anlatı Sorunu,
Tarihyazımında Teori Sorunu,
Tarihyazımında Geçerlik- Güvenirlik Olgusuna İlişkin Sorunlar,
Tarih Araştırması ve Yazımında Etik.
Burada ifade edilen her teorik boyutla ilgili olarak eğitim içerikleri hazırlanmıştır. Bunun yanı sıra belirlenen teorik ve problem temelli bu eğitim içeriklerine dair uygulamalı bir öğrenme sürecinin takip edilmesi hedeflendiğinden ötürü -öğrenme-öğretme süreçlerinde kullanılmak üzere- her sorun alanına dair örnekler ve çözüm uygulamaları tasarlanmıştır. Yukarıdaki konuları kapsayan derslerin, tasarlanan bu örneklerle ve uygulama etkinlikleriyle katılımcılara sunulması, hem eğitmenin hem de öğrenenin öğrenme sürecinde aktif bir biçimde rol oynayacağı bir süreç ortaya çıkaracaktır. Ayrıca gerçekleştirmiş olduğu bilimsel çalışmalarla ve konu alanında uzmanlığı ile bilinen eğitimciler tarafından sürdürülecek eğitim süreci, uzmanların saha deneyimleriyle harmanlanarak müzakere ortamında işlenecektir. Böylelikle tarih bölümlerinde lisans ve lisansüstü programlarda genelde yer bulamamış konulara ilişkin tarihçi adaylarının farkındalıklarının arttırılması, bazı sorunların çözümüne katkı sağlanması hedefinin gerçekleştirileceği düşünülmektedir.
Eğitim etkinliğine katılacak lisansüstü araştırmacıların, tarihyazımına ilişkin bilgi, beceri ve farkındalıklarını ve bu sorunlara dair çözüm uygulamalarını söz konusu eğitim sonunda geliştirmiş olması beklenmektedir. Etkinlik neticesinde katılımcıların teori ve pratiği birleştirerek kendi araştırmalarında uygulayabilecekleri ön görülmektedir. Eğitimin yaygın etkisi bağlamında eğitim etkinliği sonunda tüm katılımcıların ve eğitmenlerin ortak ve interaktif bir biçimde paylaşımda bulunabilmelerine yönelik olarak Whatsapp ve Google e-mail grubu oluşturulacak ve 12 ay süresince sürekli olarak katılımcılara bu kanallar vasıtasıyla e-mentörlük desteği verilecektir. Dolayısıyla eğitim sürecinde kazandıkları bilgi, beceri ve donanımları gerçek hayatta uygulamaya sokma sürecinde bir nevi danışmanlık hizmeti sağlanmış olacaktır.
Eğitim programında ders verecek akademisyenler, konularıyla ilgili çalışma yapmış, tarihyazım alanına katkı sağlamış, editöryal olarak hazırlanan Tarih Nasıl Yazılır? ve Tarih İçin Metodoloji ders kitaplarının yazarlarıdır. Bu iki kitap halen Türkiye’de üniversitelerin pek çok tarih bölümlerinde özellikle metodoloji derslerinde ders kitabı olarak okutulmaktadır.
Bu eğitim etkinliğinin ilki 30 kişilik bir katılımcı gruba 01.09.2022 – 05.05.2022 tarihleri arasında 5 (tam) gün süreyle ZOOM platformunda çevrimiçi olarak verilmiştir. Alanında uzman 12 akademisyenin eğitmen olarak katılımıyla gerçekleşmiştir. Etkinliğe katılımcı olarak katılmak isteyen toplamda 231 aday başvuru yapmıştır. Katılımcı seçimindeki kriterlere ve kontenjan sınırlamasına göre yaklaşık bu sayının %13’ü yani 30 kişi etkinliğe seçilebilmiştir. Dolayısıyla çok daha fazla lisansüstü araştırmacıya ulaşarak bu etkinliğin tekrarlanması planlanmıştır.
Öte yandan etkinlik sonunda, katılımcılara eğitim sürecini değerlendirebilmeleri için bir anket yönlendirilmiş ve kişisel bilgilerini paylaşmadan bu anketi doldurmaları istenmiştir. Katılımcıların değerlendirmeleri neticesinde etkinliğin önemli bir çıktısı olarak her bir katılımcının programın kendileri için verimli olduğunu belirtmeleri, etkinlik programının içeriği kapsadığı, eğitimcilerin alan uzmanı kişiler olarak oldukça faydalı bir öğrenme öğretme süreci organize ettiği, bu eğitimin mesleki ve bireysel anlamda büyük bir şans olarak kendilerine olağanüstü katkı sağlayacağı yönündeki olumlu düşünceleri neredeyse tüm katılımcıların üzerinde uzlaştığı görüşler olmuştur. Alınan geri bildirimlerin de teyit etmesinden hareketle bu eğitim etkinliğinin tekrarlanması önemli görülmüştür.
Söz konusu eğitim etkinliğinin ikincisi, 28 kişilik bir katılımcı gruba 25.01.2023 – 29.01.2023 tarihleri arasında 5 (tam) gün süreyle ZOOM platformunda çevrimiçi olarak verilmiştir. İlkiyle aynı eğitici kadrosunun (alanında uzman 12 akademisyen) eğitmen olarak katılımıyla gerçekleşmiştir. Etkinlikte katılımcı olarak yer almak isteyen toplamda 286 aday başvuru yapmıştır. Katılımcı seçimindeki kriterlere ve kontenjan sınırlamasına göre yaklaşık bu sayının %9,8’i yani 28 kişi etkinliğe seçilebilmiştir. Dolayısıyla bu etkinliğin belirli aralıklarla tekrarlanması ve çok daha fazla lisansüstü araştırmacıya ulaşılması hususu önem arz ettiği daha net anlaşılmıştır.
Belirtildiği üzere daha önce iki defa yapılmış olan bu etkinliğin daha nitelikli bir boyutta devamlılığının sağlanabilmesi için her defasında katılımcılara yöneltilen etkinlik değerlendirme formu aracılığıyla onların yorum, değerlendirme ve önerileri alınmıştır. Söz konusu katılımcı dönütleri eğitimin üçüncü başvurusu olan bu başvurumuzda dikkate alınarak gerekli düzenlemeler yapılmıştır.
Sonuç olarak önceki eğitim süreçlerinden beklenen başarı ve faydanın en üst düzeyde görülmesinin ardından daha çok lisansüstü tarih araştırmacısının istifade edebilmesine olanak sağlamak için eğitim etkinliğinin üçüncüsünün düzenlenmesine karar verilmiştir. Bu çerçevede öncekilerde olduğu gibi 30 kişilik bir katılımcı gruba ZOOM platformunda çevrimiçi olarak 22.01.2024 – 26.01.2024 tarihleri arasında 5 (tam) gün süreyle bu eğitimin verilmesi planlanmaktadır.
